Egzoplanety

[maniek1986]

Słońce to nie jedyna gwiazda, wokół której krążą planety. Do tej pory naukowcy potwierdzili istnienie ponad 400 planet poza naszym układem, noszą one miano egzoplanet. Wszyscy mają nadzieję, że badania prowadzone w tym kierunku, doprowadzą kiedyś do odkrycia drugiej Ziemi. Niestety zobaczenie pozasłonecznej planety przez teleskop, jest bardzo trudne i w większości przypadków niemożliwe. W jaki zatem sposób astronomowie dokonują swoich odkryć?



Metody poszukiwań

Ponieważ planety znajdują się w pobliżu znacznie jaśniejszych gwiazd, ich bezpośrednie zobaczenie jest niezwykle trudne. Astronomowie nie odnajdują więc planet pozasłonecznych bezpośrednio, robią to za pomocą metod pośrednich.

Planety krążące wokół gwiazdy, powodują jej ruch. Oba ciała zaczynają krążyć wokół wspólnego środka masy. Poniższa animacja ukazuje ten proces:



[ external image ]

Ruch planety wokół gwiazdy.



Obserwując ruch gwiazdy, można dowiedzieć się jakie planety wokół niej krążą. Potrzeba jednak bardzo dobrych teleskopów, aby zaobserwować przesunięcia dalekich gwiazd. Metoda ta nie jest więc najlepsza.



Ruch planety wokół gwiazdy, powoduje zmianę jej prędkości względem Ziemi. Naukowcy mogą to wykryć dzięki badaniom przesunięcia linii spektralnych w widmie gwiazdy. Zjawisko to spowodowane jest efektem Dopplera. Najważniejsze w tej metodzie jest to, że pozwala wykryć z jaką prędkością dana gwiazda oddala się lub zbliża do Ziemi. Korzystając z tej wiedzy można dowiedzieć się o planetach okrążających daną gwiazdę.



Jeszcze inny sposób na odnalezienie planety poza naszym układem, polega na badaniu tranzytu, czyli przejścia ciała na tle gwiazdy. Powoduje ono spadek jej jasności.



[ external image ]

Tranzyt - przejście ciała niebieskiego na tle gwiazdy.



Istnieje cały szereg metod, za pomocą których naukowcy są w stanie wykryć planety okrążające gwiazdy. Pierwsze pozasłoneczne planety zostały odkryte przez polskiego astronoma, Aleksandra Wolszczana. Dokonał tego w roku 1990, a metoda jaką się posłużył polegała na badaniu zakłóceń w sygnałach radiowych wysyłanych przez pulsar. Zakłócenia te były powodowane oddziaływaniem grawitacyjnym pobliskich planet.



Planeta podobna do Ziemi

Odnaleziono już ponad 400 planet poza naszym układem słonecznym. Najłatwiej znaleźć te, których oddziaływanie grawitacyjne na gwiazdę jest największe. Należą do nich gazowe olbrzymy, podobne do Jowisza. Naukowcom najbardziej zależy jednak na odkryciu planet podobnych do naszej. Nie jest to proste zadanie.



Dnia 24 kwietnia 2007 roku, ogłoszono odkrycie planety Gliese 581c. Znajduje się ona w odległości 20 lat świetlnych od nas i może być bardzo podobna do Ziemi. Jest położona w odpowiedniej odległości od swojej gwiazdy, co wpływa na temperaturę jaka tam panuje. Szacuje się, iż może ona wynosić od -3°C do 40°C. Są to tylko przybliżone wartości, niemniej jednak istnieje szansa, że na Gliese 581c jest woda w stanie ciekłym.



Zdecydowana część odkrywanych planet, jest jednak mniej gościnna dla życia. Naukowcy stale dopracowują swoje metody, mając nadzieję na odnalezienie planety podobnej do naszej.



[ external image ]

Teleskop Keplera.



Nadzieją na znalezienie drugiej Ziemi, jest Teleskop Keplera. Wyniesiony na orbitę w marcu tego roku, jego zadaniem jest znalezienie planety przypominającej nasz własny glob. W ciągu najbliższych lat możemy spodziewać się niezwykle ciekawych odkryć na tym polu. Jednak samo odnalezienie planety, na której potencjalnie może istnieć życie, to tylko pierwszy krok. Potwierdzenie, iż życie istnieje tam w rzeczywistości, to już zupełnie inna sprawa. Czy naukowcy znajdą sposób i na to?



Źródło: Egzoplanety

[Rysiek23]

24 sierpnia 2010 na konferencji "Detection and dynamics of transiting exoplanets" we Francji ogłoszono istnienie układu składającego się z aż siedmu egzoplanet. Dziś także opublikowano manuskrypt pracy naukowej, w której opisany jest ten układ. Odkrycia dokonano w ramach programu HARPS (High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher), zainstalowany przy 3,6 m teleskopie ESO w Chile. Jest to niesamowity układ, bowiem wszystkie zarejestrowane w nim planety pozasłoneczne są niewielkich rozmiarów.



Gwiazdą tego układu jest HD 10180. Odległość HD 10180 od nas wynosi około 130 lat świetlnych. Jest to gwiazda porównywalna do Słońca, podobnego typu gwiazdowego oraz temperatury fotosfery. Wokół niej krąży aż siedem egzoplanet (status jednej z nich jest wciąż niepotwierdzony). Są to następujące obiekty:



* HD 10180 b, której status w tej chwili nie jest potwierdzony. Jest to najmniejszy obiekt w układzie, o masie minimalnej zaledwie 1,4 masy Ziemi. Obiekt krąży w średniej odległości około 0,022 AU (około 3,3 mln kilometrów) od gwiazdy HD 10180 z czasem 1,18 dnia.

* HD 10180 c, masy minimalnej 13,15 masy Ziemi, co jest wartością porównywalną do Urana (14,5 masy Ziemi) z naszego Układu Słonecznego. Obiekt ten krąży w odległości 0,064 AU (około 9,5 mln kilometrów) od gwiazdy macierzystej z czasem 5,76 dnia.

* HD 10180 d, o masie minimalnej około 11,9 masy Ziemi. Obiekt krąży w odległości około 0,13 AU (około 20 mln kilometrów) od swej gwiazdy macierzystej z czasem 16,35 dnia.

* HD 10180 e, o masie minimalnej około 25,3 masy Ziemi, czyli nieco więcej od Neptuna (około 17,15 mas Ziemi) z naszego Układu Słonecznego. Obiekt krąży wokół swej gwiazdy macierzystej w odległości około 0,27 AU (około 40 mln kilometrów) od swej gwiazdy macierzystej z czasem bliskim 50 dniom.

* HD 10180 f, o masie minimalnej około 23,5 masy Ziemi. Obiekt krąży wokół swej gwiazdy macierzystej w odległości około 0,49 AU (około 73,5 mln kilometrów) od swej gwiazdy macierzystej z czasem około 123 dni.

* HD 10180 g, o masie minimalnej około 21,3 masy Ziemi. Ten obiekt krąży w odległości około 1,4 AU (około 210 mln km) od swej gwiazdy macierzystej, co jest porównywalne z obritą Marsa w naszym Układzie Słonecznym. Czas obiegu tej egzoplanety wokół gwiazdy macierzystej wynosi około 600 dni.

* HD 10180 h, o masie minimalnej około 65,2 masy Ziemi (około 2/3 masy Saturna). Obiekt krąży w odległości około 3,4 AU (około 510 mln kilometrów) od swej gwiazdy macierzystej - gdzie w naszym Układzie Słonecznym znajduje się mniej więcej zewnętrzna granica pasa planetoid.



Wszystkie obiekty mają znacznie mniejszą masę od Jowisza - w większości porównywalnej do Urana i Neptuna. Orbity tych egzoplanet są także niewielkie - układ ten jest bardziej "zagęszczony" niż nasz wewnętrzny Układ Słoneczny. Jedna z tych planet pozasłonecznych (HD 10180g) ma orbitę porównywalną z marsjańską z naszego Układu Słonecznego. Ponadto, ekscentryczności orbit tych obiektów wydają się być stosunkowo niewielkie.



Jest to niesamowite odkrycie, sugerujące, że małe egzoplanety są powszechne we Wszechświecie - podobnie jak układy planetarne złożone z wielu małych obiektów. Układ HD 10180 znajduje się w odległości około 127 lat świetlnych od Ziemi w konstelacji Węża Wodnego.



kosmonauta.net

[Rysiek23]

Odkryto pierwszą planetę z innej galaktyki



Jest nieco większa od Jowisza (największej planety naszego układu) i krąży wokół gwiazdy znajdującej się 2000 lat świetlnych od Ziemi.



Chociaż w ciągu ostatnich kilkunastu lat naukowcom udało się opisać prawie 500 planet spoza Układu Słonecznego, do tej pory z powodu ogromnych odległości nie sposób było udokumentować obecności planet w innych galaktykach.



Astronomowie z Europejskiego Obserwatorium Południowego postanowili więc tym razem skupić się na Strumieniu Helmi - pozostałościach niewielkiej galaktyki wchłoniętej przez Drogę Mleczną (naszą macierzystą galaktykę) około 6-9 miliardów lat temu. W ten sposób można było przyjrzeć się gwiazdom de facto z innej galaktyki, ale znajdującym się w zasięgu dostępnych przyrządów badawczych.



Dzięki temu udało się dostrzec "obiekt HIP 13044 b" - gorącą, gazową planetę orbitującą wokół umierającej gwiazdy. Nowoodkryta planeta okrąża swoją gwiazdę zaledwie w 16 dni i zapewne niedługo zostanie przez nią wchłonięta. Udało się jej jednak przeżyć fazę czerwonego olbrzyma swojego macierzystego słońca - moment w którym gwiazda po wypaleniu całego obecnego w jej jądrze wodoru gwałtownie się rozszerza, często wchłaniając pobliskie planety.



- To odkrycie jest szczególnie fascynujące, ponieważ pozwala nam przewidzieć przyszłość Układu Słonecznego. Szacuje się, że za 5 miliardów lat Słońce stanie się czerwonym karłem, a wtedy orbitujące wokół niego planety podzielą zapewne los HIP 13044 b i jej ewentualnych, nieistniejących już sąsiadów - mówi Johny Setiawan z Instytutu Astronomii Maxa Plancka.



Źródło: Gazeta Wyborcza

[Rysiek23]

Cztery nowe egzoplanety



W ostatnich kilkudziesięciu godzinach doniesiono o istnieniu czterech nowych planet pozasłonecznych. W tym artykule przyjrzymy się tym nowym odkryciom.



Wszystkie cztery nowe egzoplanety to obiekty klasy ciężkiej. Trzy z nich krążą bardzo blisko swoich gwiazd macierzystych (tzw. "gorące Jowisze"). Wśród tych obiektów znajduje się także pierwszy odkryty przez zespół astronomów z Kataru.



WASP-34 b i WASP-41 b to kolejne egzoplanety odkryte w ramach programu SuperWASP. WASP-34 b ma masę minimalną około 0,6 masy Jowisza i krąży wokół swej gwiazdy macierzystej w odległości ok. 7,85 miliona kilometrów. WASP-41 ma masę minimalną około 0,92 masy Jowisza i kraży wokół swej gwiazdy macierzystej w odległości zaledwie około 6 mln kilometrów.



Quatar-1 b to pierwsza egzoplaneta odkryta przez astronomów z Kataru. Jest to kolejny typowy gorący Jowisz o masie minimalnej około 1,1 masy Jowisza. Obiekt krąży wokół swej gwiazdy macierzystej w odległości około 3,5 mln kilometrów.



Ostatnią nową egzoplanetą jest HD 38801 b. Ten obiekt jest znacznie masywniejszy i krąży znacznie dalej od swej gwiazdy macierzystej w porównaniu z pozostałymi opisanymi w tym artykule planetami. HD 38801 b ma masę minimalną około 10,7 razy większą od Jowisza i krąży w średniej odległości 1,7 AU (około 255 milionów kilometrów) od swej gwiazdy z czasem około 696 dni.



Stan znanych i potwierdzonych obiektów na liście egzplanet na dzień 15 grudnia 2010 roku to 510 obiektów.



kosmonauta.net